Η χειρουργική επέμβαση γίνεται στα πλαίσια ημερήσιας νοσηλείας σε οργανωμένη κλινική, ώστε να επιτευχθεί η βέλτιστη προεγχειρητική, διεγχειρητική και μετεγχειρητική διαχείριση του ασθενή.

Ο τύπος της αναισθησίας που θα λάβει ο ασθενής είναι συνάρτηση της βαρύτητας της νόσου, των υποκείμενων νοσημάτων του ασθενή και της βούλησής του. Η χειρουργική επέμβαση σε περιορισμένη νόσο (μονοαδενική) μπορεί να γίνει με τοπική αναισθησία, αν και η προτιμητέα μέθοδος για τα περισσότερα από αυτά τα περιστατικά είναι η συνδυασμένη νευροληπτοαναλγησία και η τοπική αναισθησία (κάτι σαν μέθη και τοπική ταυτόχρονα). Σε περίπτωση που η νόσος είναι πιο σύνθετη ή που πρόκειται για υποτροπή τότε προτιμάται η γενική αναισθησία.

Ο ασθενής προσέρχεται νηστικός στην κλινική, κάνει εισαγωγή και στη συνέχεια ετοιμάζεται για χειρουργείο. Υποβάλλεται στο προγραμματισμένο χειρουργείο που αναμένεται να διαρκέσει περίπου 60 λεπτά. Στη συνέχεια οδηγείται στον θάλαμό που αναρρώνει στην άμεση μετεγχειρητική περίοδο και την επόμενη μέρα παίρνει εξιτήριο με την κατάλληλη αγωγή. Ο ασθενής επιστρέφει στην καθημερινή του εργασιακή ρουτίνα. Τέσσερεις μέρες μετά το χειρουργείο γίνεται η μετεγχειρητική επίσκεψη και προγραμματίζεται η ανάλογη μετεγχειρητική παρακολούθηση.

Η χειρουργική θεραπεία έχει ως σκοπό της θεραπεία του πρωτοπαθή υπερπαραθυροειδισμού και για να γίνει αυτό απαραίτητος είναι ο αιτιολογικός έλεγχος της νόσου:

• Για να γίνει, απαιτείται η διερεύνηση του τραχήλου (ετερόπλευρη ή καλύτερα αμφοτερόπλευρη). Σε περίπτωση μονήρους αδενώματος γίνεται απλή εκτομή αυτού.
• Σε περίπτωση υπερπλασίας γίνεται σχεδόν ολική παραθυροειδεκτομή (εκτομή 3.5 παραθυροειδών και σήμανση του εναναπομείναντα με clip in situ ή με επανεμφύτευση του στο αντιβράχιο και σήμανση με clip).
• Σε περίπτωση καρκινώματος το χειρουργείο περιλαμβάνει εκτομή en block του καρκινώματος με το σύστοιχο λοβό του θυροειδή και περιορισμένο (αλλά διαμερισματικό) λεμφαδενικό καθαρισμό. Η επιτυχία της επέμβασης κρίνεται από βιοχημικά κριτήρια τα οποία και σημαίνουν το πέρας αυτής.

Κριτήρια επιτυχίας χειρουργείου: Η επιτυχία του χειρουργείου κρίνεται από την τιμή της PTH μετά την εκτομή του αδενώματος. Σήμερα χρησιμοποιούνται δύο κριτήρια: (1) το κριτήριο Vienna που απαιτεί πτώση >50% της PTH από την τιμή αναφοράς (αμέσως μετά την εισαγωγή στην αναισθησία πριν την τομή) 10’ μετά την εκτομή του αδενώματος., και

(2) το κριτήριο Miami: πτώση >50% από την υψηλότερη τιμή PTH (πριν της τομής ή πριν της εκτομής) τιμή 10’ μετά την εκτομή του αδενώματος.

Όπως είναι λογικό, δεν είναι ιατρικά σωστό να υποβάλλονται ασθενείς σε παραθυροειδεκτομή χωρίς τη διαθεσιμότητα διεγχειρητικής PTH (ioPTH).

Βοηθήματα επιτυχίας παραθυρεοειδεκτομής: Η παραθυρεοειδεκτομή (και ιδίως οι επανεπεμβασεις) θα πρέπει να διενεργείται με το βοήθεια ορισμένων «εργαλείων» διεγχειρητικά. Θα πρέπει να υπάρχει διαθεσιμότητα ταχεία βιοψίας καθώς και ioPTH. Χωρίς αυτά τα δύο δεν πρέπει να διενεργείται παραθυρεοειδεκτομή. Επιπλέον, ιδιαίτερα χρήσιμο είναι το διεγχειρητικό σπινθηρογράφημα και το διεγχειρητικό υπερηχογράφημα, ώστε να είναι δυνατή η εντόπιση των παραθυρεοειδών. Τέλος, χρήσιμη μπορεί να είναι και η διεγχειρητική φλουοραγγειογραφία με πράσινο της ινδοκυανίνης.